Bulgaristan Türklerinin Özgür Sesi
Kırcaali bölgesinde geleneksel Alevi Maye şenlikleri, 1 Mayıs 2025 tarihinde başlayacak. Bu etkinlikler, bölgedeki Alevi-Bektaşi topluluğunun kültürel ve dini mirasını yaşatmak amacıyla her yıl düzenlenmektedir. Gorna Krepost (Karalar) köyü, bu şenliklerin merkezi konumundadır ve yüzlerce kişinin katılımıyla gerçekleşmektedir.
Maye şenlikleri, Alevi inancında önemli bir yere sahip olup, topluluk üyelerinin bir araya gelerek dualar ettiği, lokmaların paylaşıldığı ve müzik eşliğinde cemlerin yapıldığı etkinliklerdir. Bu yılki şenliklerde de benzer ritüellerin gerçekleştirilmesi beklenmektedir.
Ayrıca, Dambalı Dağı eteklerinde bulunan Letovnik (Yazla) köyü de Maye şenliklerine ev sahipliği yapmaktadır. Bu bölge, Alevi-Bektaşi inancının önemli merkezlerinden biri olarak kabul edilmekte ve her yılın Eylül ayında da benzer etkinlikler düzenlenmektedir .
Şenlikler, sadece dini bir etkinlik olmanın ötesinde, bölgedeki Alevi topluluğunun kültürel kimliğini koruma ve gelecek nesillere aktarma amacı taşımaktadır. Katılımcılar, bu etkinlikler sayesinde hem inançlarını yaşatmakta hem de toplumsal dayanışmayı pekiştirmektedirler.
Doğu Rodoplar’daki Aleviler için bayram günleri başlıyor
1 Mayıs’tan itibaren, bu inanç topluluğunun geleneksel bahar şenlikleri olan "Maye"ler başlıyor. Açık havada, bölgedeki Müslüman azizlerin türbeleri etrafında gerçekleştirilen bu etkinlikler, Orta Çağ’dan bu yana halkın kültürel mirasını yaşatıyor ve bugün de yakın ve uzak çevrelerden yüzlerce insanı bir araya getiriyor.
Kırcaali Radyosu’na konuşan tarihçi ve folklor araştırmacısı Muharem Aliosman, bu şenlikler hakkında şunları söylüyor:
“Bunlar, eski Türk inançları ve gelenekleriyle bağlantılı bayramlardır. Geçmişe ve bu geleneklerin hâlâ sürdüğü coğrafyalara baktığımızda, bu kutlamaların döngüsel bir yapısı olduğunu görürüz. Bahar şenlikleri doğanın uyanışını, bereket ve bolluk dileklerini simgeler – toprağın verimli olması ve hayvanların çoğalması için dualar edilir. Sonbahar şenlikleri ise verilen nimetler için bir teşekkür niteliği taşır.”
Doğu Rodoplar’da bu şenlikler “Maye” veya “Mahiya” (Arapça kökenli – “hayat, doğa” anlamında) olarak adlandırılır ve hem sembolik hem de ruhani anlam taşır. “Maye” kelimesi, 1483 yılında derviş Küçük Abdal tarafından kaleme alınan Otman Baba menkıbesinde de geçmektedir. Bu da Maye geleneğinin 15. yüzyılda Trakya ve Rodoplar’daki Türk toplumu arasında yaygın olduğunu gösterir. Aliosman’a göre, bu bayramların kökeni, Tengriciliğe inanan eski Türk halklarına ve onların (U)Maya adlı tanrıçasına kadar uzanabilir. Maya adı; bayram, kurban, gizem ve dua anlamlarını içermektedir.
Doğu Rodoplar’daki ilk Maye, 1 Mayıs’ta Kırcaali’ye bağlı Gorna Krepost köyünde, Hızır Baba adına düzenlenir. Aliosman şöyle anlatıyor:
“İlginç olan, yerel halk Hızır Baba’nın 1155 yılında vefat ettiğine inanıyor. Bu oldukça erken bir tarihtir. Ayrıca onun, Aleviler için mitolojik öneme sahip olan ve bugünkü İran ile Afganistan topraklarında yer alan Horasan’dan geldiği söylenir.”
Yılın son Maye’si ise kasım ortasında, Yunanistan’daki Kızıldeli Tekkesi yakınlarında, Mürsel Baba adına yapılır.
Bölgede onlarca köy, ilkbahar ve sonbahar aylarında belirli tarihlerde “Maye” kutlamaktadır. Örneğin:
Doğu Rodoplar’daki Aleviler, bölgede 70’in üzerinde türbeyi koruyup ziyaret etmekte, bunların 30-40 kadarında düzenli olarak "Maye" gerçekleştirilmektedir.
Muharem Aliosman şunları ekliyor:
“Benden önceki araştırmacılar şunu fark etmiş: Arda Nehri’nin güneyinde sonbahar şenlikleri, kuzeyinde ise bahar şenlikleri daha yaygın. Bunun nedeni ne olabilir? Bir hipotezim var ama kesin olduğunu söyleyemem. Arda’nın güneyinde Bektaşi, kuzeyinde ise Babai inanç yapısı daha baskındır. Ancak 1960’lı ve 70’li yıllarda yaşanan göçlerle bu yapı değişti. Örneğin, babamın ailesi Elmalı Baba Tekkesi çevresinden ama biz Zvinitsa köyüne taşındık. Orada da bahar Maye’si yapıyoruz. Dolayısıyla gelenekler zamanla iç içe geçti.”
Günümüzde Maye’ler, toplumu bir araya getiren ve dayanışmayı güçlendiren etkinliklerdir.
Tüm topluluk, şenliğin hazırlıklarına ve kurban yemeğinin pişirilmesine katkıda bulunur.
Tören, Alevi topluluğunun ruhani lideri olan “Dede”nin kurbanlık hayvanı kutsamasıyla başlar. Bu kutsama, kurbanı manevi bir anlam taşıyan kutsal bir eyleme dönüştürür. Kurban sadece bir yemek değil; azize sunulan bir adak, koruma ve bereket talebinin simgesidir.
Kutsamanın ardından topluluk bir araya gelir ve geleneksel pilav için eti hazırlar. Et, pirinçle birlikte büyük kazanlarda pişirilir. Ortak çalışma, toplumsal dayanışma ve birlik duygusunu pekiştirir. Kurbanlık olarak seçilen hayvan – koç, dana ya da manda – yerel gelenek ve imkânlara göre değişiklik gösterir. Etin bir kısmı ise açık artırma için ayrılır; bu da ritüelin önemli bir parçasıdır.
Kurban eti ve diğer bağışların açık artırması, gelecekteki dini törenler için maddi kaynak sağlar ve topluluk içi yardımlaşmayı simgeler. Herkes gücü nispetinde katkıda bulunur; elde edilen gelir, geleneğin devamını teminat altına alır. Bu, adanma, şükran ve geleceğe hazırlık döngüsüdür.
|
|
||||||||||||||||
|
