SOFYA ÜNİVERSİTESİ VE 50. YILDÖNÜMÜNDE TÜRK FİLOLOJİSİ



Salı, 25 Eylül 2012

SOFYA ÜNİVERSİTESİ VE 50. YILDÖNÜMÜNDE TÜRK  FİLOLOJİSİProf. Dr. Hayriye S. Yenisoy(Hollanda Utrecht Üniversitesinde 10 yıl önce yapılan sunum)

Sofya Üniversitesinin tarihçesi


Bulgaristan'ın en eski, en büyük ve prestijli yüksek öğretim kurumu olan "Kliment Ohridski" Sofya Üniversitesi 1 Ekim 1888 tarihinde Sofya Erkek Lisesine bağlı bir YÜKSEK EĞİTİM KURSU olarak açılmış ve üç ay sonra çıkarılan bir kararname ile YÜKSEK OKUL olmuştur. 1877/78 Osmanlı-Rus Savaşı sonucu kurulan Bulgar Prensliği'nin onuncu yılında bu ilk Yüksek Okul öğretime kapılarını açar ve böylelikle Bulgaristan'da yüksek öğretimin temelleri atılmış olur .

Yeni açılan Yüksek Eğitim Okulunun amacı her şeyden önce sayıları giderek artmakta olan laik Bulgar liselerine öğretmen yetiştirmektir. Yeni Okulun tek bir Tarih-Filoloji Şubesi vardır ve öğretim süresinin iki sömestr olması öngörülmektedir. İlk öğretim yılının sonuna doğru bu süre 3 yıla çıkarılır. Dersler, Avrupa'da okumuş ve doktora yapmış 7 öğretim elemanı ve 49 erkek öğrenciyle başlar. 1894'te yeni şubeler oluşturulur ve bunlara fakülte denir: Tarih-Filoloji Fakültesi (tarih, coğrafya, Slav dilleri ve pedagoji), Fizik-Matematik Fakültesi (doğa ve matematik bilimleri) ve Hukuk Fakültesi (hukuk ve siyasal bilgiler). Her fakülteye dekan seçilir, Aleksandır Teodorov (Balan) da ilk rektör seçilir. Fakültelerde öğretim süresi 3-4 yıl olarak belirlenir.

1890'lı yılların ortalarında kız öğrencilerin de Yüksek Okulda öğrenim görmeleri gündeme gelir, yüksek çevrelerde ve basında bu konu büyük tartışmalara yol açar. Nihayet 1901 yılında kız öğrenciler için de Yüksek Okulun kapıları açılır.

1904 tarihinde özel bir yasayla Yüksek Okula özerklik verilerek Üniversite ilân edilir. Yeni Üniversitenin bundan böyle Hristo ve Evlogi Georgiev kardeşlerin adını taşıması kararı alınmışsa da kısa bir süre sonra bundan vazgeçilir ve Kliment Ohridski'nin adı daha uygun görülür. Kl. Ohridski'nin doğum günü olan 8 Aralık tarihi de Üniversitenin günü olarak kutlanmaya başlar. Günümüzde ise 8 Aralık tüm Bulgaristan akademik gençliğinin bir bayramı olarak büyük coşkuyla kutlanmaktadır.

Sofya Üniversitesi önemli bir eğitim kurumu olmakla birlikte bilimsel araştırmalar merkezi olarak da gelişir ve 1905 yılından itibaren "Sofya Üniversitesi Yıllığı" başlığıyla yeni Üniversitenin yayın organı da çıkmaya başlar.

Birinci Dünya Savaşından sonra Üniversitede fakültelerin sayısı artar: 1918'de Tıp Fakültesi, 1921'de Ziraat, İlâhiyat, ve Veterinerlik Fakülteleri açılır .

1938'de kuruluşunun 50. yılında Sofya Üniversitesinde 7 fakülte ve 72 enstitü, klinik ve seminer vardır. 1938/39 öğretim yılında öğretim elemanlarının (profesör, doçent, öğretim görevlisi, asistan) sayısı 306'ya, öğrencilerin sayısı da 5.184'e çıkmıştır. Bu yarım yüzyıllık dönemde Üniversitede 42.503 öğrenci okumuş, bunlardan 3.094'ü kız olmak üzere 14.826 kişi mezun olmuştur. Bu dönemde kütüphane de kitap sayısı bakımından bir hayli zenginleşmiştir.

Bilimsel araştırmalar alanında da gelişerek Balkanlar'da önemli bilim araştırma merkezlerinden biri olmuştur. Dünyaca ünlü bilim adamlarından: tarihçilerden-V. Zlatarski, G. Katsarov, P. Mutafçiyev; filologlardan-A. Teodorov-Balan, İv. Şişmanov, B. Tsonev, B. Penev, M. Arnaudov; hukukçulardan- S.S. Bobçev, P. St. Staynov; matematikçilerden-N. Obreşkov, L. Çakalov; doğa bilimcilerinden-İv. Bureş; jeolojiden-G. Zlatarski gibi daha birçokları Sofya Üniversitesinde uzun yıllar öğretim üyesi olarak çalışmışlardır. Bulgar bilim adamlarıyla birlikte yabancı bilim adamları da burada çalışmış ve özellikle Rusya'da gerçekleştirilen Ekim İthilalinden (1917) sonra Bulgaristan'a sığınan Rus ve Ukraynalı bilim adamlarının Bulgar bilim ve kültürünün gelişmesine büyük katkıları olmuştur.

İkinci Dünya Savaşından sonra ve özellikle 1948'de yeni Yüksek Öğretim Yasasının yürürlüğe girmesinden sonra Üniversitede birçok yapısal reformlar gerçekleştirilmiştir. 1948-1952 yılları arası dönemde Tıp, Ziraat, Veterinerlik Fakülteleri Sofya Üniversitesinden ayrılarak birer müstakil yüksek öğretim kurumu durumuna gelmiştir. Enstitüler Bulgar Bilimler Akademisine, İlahiyat Fakültesi de Kilisenin yönetimine geçmiştir. 1947 yılında Hukuk Fakültesinden çıkarılarak müstakil bir fakülteye dönüştürülmüş olan İktisat ve Sosyal Bilimler Fakültesi de 1951 yılında Üniversiteden ayrılır ve "Karl Marks" Yüksek Ekonomi Enstitüsü adıyla varlığını sürdürür. Üniversitede kalan fakültelerde de bazı değşikliklere gidilir. 1949'da bazı fakültelerde örgün eğtimin yanısıra uzaktan (gıyabi) eğitime de başlanır.

Böylece Sofya Üniversitesinin yeni yapılanmasının birinci dönemi tamamlanmış olur ve Üniversitede şu 5 fakülte kalır: Felsefe-Tarih Fakültesi, Filoloji Fakültesi, Fizik-Matematik Fakültesi, Biyoloji-Coğrafya-Jeoloji Fakültesi ve Hukuk Fakültesi. Sofya Üniversitesi bundan böyle de ülkenin en büyük eğitim ve bilim araştırmaları merkezi olmaya devam eder.




Yazının devamı için>>> - Tıklayın

YAZARIN DİĞER YAZILARI