Bulgaristan'daki Türklerin Özgür Sesi
B.Trakya tarihi tamamile Hafız Galib'in tarihidir' Trakya gazetesinin 27 Ekim 1948 tarihli sayısı Hafız Galib'in ölümü üzerine bu cümleyi kullanarak yazısına başlıyordu.
B.Trakya Türkleri tarihine damgasını vuran Hafız Galip 1890 yılında doğdu. 18 Ekim 1948'de 68 yaşında hayata veda etti. Cenazesi 19 Ekim günü Edirne Yolu Mezaralığı'na defnedildi. Hafız Galip üç çocuk babasıydı ve Türkçe'nin dışında Arapça, Acemce, Bulgarca ve Rumca biliyordu.
Hafız Galip, Batı Trakya Türkleri 1923 Lozan Antlaşması'yla azınlık olarak bırakıldıktan sonra en uzun süre milletvekilli seçilme ünvanına sahip olmuştur. 16 Aralık 1923 seçimlerinden 9 Haziran 1935 seçimlerine kadar kesintisiz milletvekilli seçilmiştir. Daha sonra 26 Ocak 1936 seçimlerinde tekrar seçilen Hafız Galip, 31 Mart 1946 seçimlerine kadar milletvekilliği yapmıştır. (1936-1946 arasında milletvekilliği sürecinde bazı kesintilerin de olduğu gözönüne alınmalıdır) Hafız Galip Efendi toplam 5 dönem seçilmiş ve 17 yıl, 20 ay ve 38 gün milletvekilliği yaparak Batı Trakya Türkleri arasında ilkler sıralamasında birinci sıraya yerleşmiştir.
Hafız Galip Efendi'nin siyasi yaşamı ise şöyle özetlenebilir:
1- 1908 inkilâbından önce Sultan Hamit aleyhindeki teşkilatlara girmek suretiyle siyasi hayatı başlamıştır.
2- İstanbul'daki Bekir Ağa Bölüğü' denilen yerde 6 ay hapis yatmıştır.
3- O zamanki idareye göre meclisi umumi vilayet azası olmuş ve Meclis-i Mebusan intihaplarında müntehibi sani seçilmiştir.
4- 1912 Balkan Savaşı esnasında Hafız Salih Efendi'nin başkanlığında kurulan Garbi Trakya Hükümeti Müstakilesi'nde (veya muvakkatesi) faal rol almış ve o zamanlar Osmanlı İmparatorluğu'nu idare eden Enver ve Talat paşalarla yapılan gizli konuşmaları idare etmiştir.
5- Birinci Bulgar idaresinde demokrat partilerle yakın ilişkileri olmuştur.
6- Edirne Karaacı'na sürgün edilmiştir.
7- Birinci Dünya savaşı'ndan sonra Bulgarların yaptıkları son meclisi mebusan seçiminde halkı oy vermemeğe ve oy sandıklarına kağıt yerine mısır başağı yaprağı doldurmağa davet etmiş ve dediği de yapılmıştır.
8- Seçimleri protesto ettiğinden dolayı Peştere'li Tevfik ve Hafız Salih Efendi'lerle beraber yaya olarak dağlar arasından Filibe'ye götürülmüş ve Sofya'ya sürgün edilmiştir.
9- Müttefik orduları Trakya'yı istila edip Gümülcine'de Tras enter Alye' diye bir idare kurduklarında, Sofya'da bulunan Fransız orduları komutanı Franşe d'Espere'nin tasarruflarıyla Gümülcine'ye gelerek belediye reisi olmuştur.
10- O zamanki Genel valilik ile Leshi Komotini arasındaki köprüyü yaptırmıştır. Bu köprüye Fransız köprüsü denirdi.
11- Edirne'de bulunan Paşaeli cemiyeti ile temaslar kurmuş ve Doğu-Batı Trakyanın mükadderatlarının birleştirilmesi için Edirne belediye binasında yapılan toplantıda Hafız Salih Efendi ile birlikte B.Trakya'yı temsil etmiştir. Doğu ve Batı Trakya'nın mukadderatının birleştirilmesinin doğru olmadığını savunmuş ve Batı Trakya'nın Anavatandan ayrılmış olduğunu ve muhtariyet olarak kalmasını savunmuştur.
12- B.Trakya Yunanistan'a verildiği zaman Yunan ordusu Gümülcine'ye girmiş ve belediye binasında birkaç gün hapsedilmiştir.
13- 1920'de Venizelist olarak mebus seçilmiş, fakat bütün Yunanistan'da Laikos fırkası kazanınca bunların mebuslukları tesdik edilmemiştir.
14- Papanastasiou'nun Demokratlar Birliği fırkasına girmiş ve ölünceye kadar da bu fikirde kalmıştır.
15- 1923'te Yunan orduları bozulunca meclis de dağılmış ve Hafız Galip 6 ay sürgün edilmiştir. Daha sonra İskeçe'ye getirilmiş ve diğer Türklerle birlikte Divan-ı Harp'ten geçirilmiştir. Patras'ta Ryon' zindanlarında 2 yıl yatmıştır.
16- Bu sıralarda mübadele oolmuş ve İstanbul'daki beykoz rumlarına karşılk hepsi tahliye olmuştur.
17- 1926 seçimlerine katılarak mebus seçilmiştir.
18- Son Bulgar işgali sırasında birincide 6 ay süreyle Gobrova'ya, ikincide de Tuna boyundaki Belgratçık'a sürgün edilmiştir.
19- E.A.M. idaresi zamanında Gümülcine Cemaati İslamiye Riyaseti'ni fahriyen üzerine almıştır.
|
|
||||||||||||||||
|
